Zoek verbinding met Black Lives Matter, bepleit Boris Dittrich
| Volkskrant | Door: Boris Dittrich
Met onderlinge solidariteit van groepen die achtergesteld worden, kunnen we vooruitkomen in de strijd tegen racisme, betoogt Boris Dittrich.
In 1988 zond de anti-apartheidsbeweging Nederland mij als jong advocaat uit naar Zuid-Afrika om processen bij te wonen tegen Zuid-Afrikaanse activisten die zich verzetten tegen de apartheid. Kort kwam ik te werken in Johannesburg op het kantoor van Priscilla Jana, de advocaat van Nelson Mandela, die toen nog gevangen zat. Tijdens de processen die ik bijwoonde en de gesprekken die ik met verdachten, advocaten en rechters voerde, zag ik hoe perfide racisme is. Het apartheidssysteem kende wetten die het ene ras (wit)
Waar al mijn gesprekspartners het over eens waren: we hebben medestanders nodig met een andere achtergrond die zich luid en duidelijk uitspreken tegen racisme. Het moet niet een strijd zijn die alleen zwarte mensen voeren om hun eigen positie te verbeteren, nee het besef moet er zijn dat racisme een gif is dat de hele samenleving verziekt. Het is dus in ons
Zij hadden de visie dat ze solidair moesten zijn. De onderdrukking van de zwarte meerderheid was ook hun onderdrukking. Dat besef van toen in Zuid-Afrika (ik laat even daar hoe het ANC ontspoorde nadat het de macht kreeg) zou ook vandaag de dag leidraad moeten zijn in het maatschappelijk verzet tegen racisme.
Anders dan in het Zuid-Afrika van toen zijn in Nederland wetten en beleid min of meer op orde. Artikel 1 van de Grondwet verbiedt elke vorm van discriminatie. Racisme is strafbaar, maar toch hebben we bij ons te maken met institutioneel racisme. We kennen de voorbeelden bij de Belastingdienst, etnisch profileren door politieagenten, deurbeleid bij clubs, onderschatting van mensen van kleur in het onderwijs, uitsluiting op de arbeidsmarkt en de woningmarkt et cetera.
Racisme zit in de hoofden en harten van mensen, soms ongewild en onbewust. Iedereen maakt zich er schuldig aan. Hoe kunnen we ons hiervan bewust worden en het tegengaan?
Emancipatiestrijd
Daarvoor is belangrijk om te kijken hoe andere minderheidsgroepen hun strijd om gelijke rechten, gelijke behandeling en gelijkwaardigheid hebben gevoerd. Neem de succesvolle emancipatiestrijd van de homobeweging. Die heeft een belangrijke parallel met de anti-apartheidsstrijd in Zuid-Afrika. Toen de openstelling van het huwelijk voor paren van hetzelfde geslacht op de politieke agenda werd gezet, was al snel duidelijk dat het noodzakelijk was medestanders van buiten de groep in te schakelen. Alleen homo’s en lesbo’s die voor hun eigen zaak pleiten, overtuigde de meerderheid niet om daadwerkelijk een stap te zetten.
In de jarenlange campagne benaderden we ouders, familie en vrienden van homo’s en lesbo’s, juristen, mensen uit het zakenleven, bekende sporters, artiesten en kunstenaars, academici, politici van verschillende partijen, en journalisten. Onderwijs, voorlichting en communicatie waren sleutelwoorden. Van alle kanten werd het concept van gelijke huwelijksrechten actief ondersteund en dat gaf een flinke steun in de rug om de wet erdoor te krijgen.
In 2001 werd Nederland het eerste land ter wereld met gelijke huwelijksrechten voor paren van hetzelfde geslacht. Daarmee is natuurlijk niet elke vorm van homodiscriminatie uit de samenleving verdwenen, maar de wettelijke norm is een belangrijke symbolische maatstaf. Inmiddels wonen meer dan 1 op de 7 mensen ter wereld in een land met gelijke huwelijksrechten. En in al die landen is verbinding gezocht met andere groepen om het huwelijksrecht open te stellen.
Datzelfde concept van onderlinge solidariteit over de hekjes van elke groep heen is relevant om racisme in Nederland uit te bannen. Als individu kunnen we al veel: niet wegkijken, goedpraten of normaal maken wat niet normaal is. En organisaties tegen bijvoorbeeld antisemitisme, achterstelling van vrouwen, homohaat of discriminatie van gehandicapten, zouden actief en publiekelijk verbinding kunnen zoeken met organisaties als Black Lives Matter. En andersom houdt het in dat Black Lives Matter zich ook openlijk en actief tegen antisemitisme of bijvoorbeeld homohaat moet opstellen.
Samen sta je sterker dan alleen.
En voor de cynici onder ons, citeer ik Nelson Mandela : ‘Het lijkt onmogelijk, totdat het gedaan is.’
Boris Dittrich is schrijver en senator voor D66 in de Eerste Kamer.
| Volkskrant | Door: Boris Dittrich
