Witwasflappen uit Suriname via Hong Kong-route

Het Openbaar Ministerie vertrouwt de pakken met miljoenen contant geld die vanuit Suriname naar ons land komen niet. Ⓒ ANP

AMSTERDAM - Twee dagen achter elkaar wandelt in Suriname een zekere Oemapersad S. een filiaal van FinaBank binnen. Hij stort bij elkaar één miljoen aan contante euro’s bij de bank. Hoe S. precies aan al dat geld komt? FinaBank heeft geen idee, vraagt er ook niet naar.

Met betalen is cash nog altijd king in Suriname. En dus wisselen toeristen uit Europa en bedrijven die in buurland Frans-Guyana zaken doen nogal eens wat euro’s om bij Surinaamse banken en geldwisselkantoren. Maar 75,5 miljoen in vier maanden tijd? Dát gaat er

bij de Nederlandse opsporingsdiensten niet in.

Alarmbellen

In Nederland gingen de alarmbellen af nadat drie Surinaamse banken begin vorig jaar bijna twee keer zo veel contante euro’s omwisselden als alle Europese toeristen jaarlijks in Suriname doen. En hoewel de Centrale Bank van Suriname officieel niet wordt verdacht in een onderzoek van het Nederlandse Openbaar Ministerie, is ook de rol van de toezichthouder niet onomstreden.

Dat blijkt uit een reconstructie op basis van een verweerschrift van het OM in de zaak ‘Juno’. Een witwasonderzoek van het openbaar ministerie Noord-Holland, waarin de in beslagname van 19,5 miljoen euro in april 2018 centraal staat. Nooit eerder

werd in Nederland zoveel contant geld in beslag genomen binnen een strafrechtelijk onderzoek.

Geldzendingen

De zaak Juno begon feitelijk al in de zomer van 2012. De Centrale Bank van Suriname besloot toen om euro’s die bij de banken in het land waren gestort niet langer bij De Nederlandsche Bank (DNB) om te wisselen. Tot verbazing van DNB stapten de Surinamers over naar de Bank of China uit Hong Kong.

 BEKIJK OOK: 

 OM: Suriname waste 75 miljoen euro wit 

Meerdere keren per jaar stuurt de Surinaamse centrale bank pakketten met contant geld naar Nederland. Het zijn euro’s die bij banken als Hakrinbank, Finabank en De Surinaamsche Bank zijn omgewisseld in Surinaamse dollars. De Surinaamse banken maken het in Nederland giraal, en bewaren het op rekeningen bij ABN Amro, ING en Rabobank.

Vanaf juli 2012 worden de cashzendingen centraal verzameld bij de Centrale Bank van Suriname en afgestort bij het hoofdkantoor van DNB in Amsterdam. Tot en met juni 2013 wordt totaal 42,5 miljoen euro in enorme pakketten uit Suriname overgevlogen.

Hong Kong-route

Alles verandert als op 18 januari 2013 per abuis een e-mail van DNB bij de Centrale Bank van Suriname belandt. In de mail wordt duidelijk dat DNB vanwege de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) de contante geldzendingen uit Suriname moet melden bij de Financial Intelligence Unit (FIU).

DNB begrijpt er niets van als de transporten naar DNB worden gestaakt en vanaf 2014 de Bank of China uit Hong Kong voor de klus wordt ingehuurd. Bij DNB waren de stortingen immers gratis, terwijl de Bank of China per zending een tarief van 0,077% in rekening brengt.

Trend

Elders in Nederland buigt het OM zich intussen over een nieuwe trend. Internationaal is duidelijk geworden dat steeds vaker onderling grensoverschrijdend geldvervoer tussen banken wordt gebruikt om geld wit te wassen.

Het project Vespasianus wordt gestart, met onder meer extra controles van geldzendingen op Schiphol. De steekproeven worden op dezelfde manier uitgekozen zoals drugskoeriers uit de rij worden geplukt; op basis van risicoprofiel en land van herkomst.

Witwasflappen

De Douane merkt tussen december 2017 en april 2018 vijf geldzendingen uit Suriname op. De beambten vinden het vreemd dat er in vijf maanden in totaal 75 miljoen euro uit Suriname via Hong Kong naar correspondentbanken in Nederland wordt gestuurd.

Ook valt op dat de coupures van de vijf zendingen vaak op dezelfde manier zijn verpakt. Daarbij zijn het steeds dezelfde biljetten, van 100, 200 en 500 euro.

Met name die van 500 euro baren de meeste zorgen. De vijf zendingen bevatten maar liefst 5020 biljetten van 500 euro; ‘witwasflappen’ die in het normale betalingsverkeer zelden worden gebruikt en in Europa worden uitgefaseerd. Een zending bevat zelfs twee valse biljetten van 500 euro.

Herkomst

Nóg verontrustender zijn de ontbrekende verklaringen over de herkomst van het geld, bijvoorbeeld door op de zogenoemde airwaybill te vermelden wie de eigenaar, de ultimate beneficial owner (UBO), is. Hakrinbank weet van bijna 9 ton niet meer dan dat het van ‘middelgrote bedrijven’ is, De Surinaamsche Bank heeft de herkomst van bijna 3,5 ton gelabeld als ‘overige cliënten’.

Al bij de eerste zending neemt de Douane contact op met de Centrale Bank van Suriname. De informatie die wordt aangeleverd neemt de twijfel over de legitieme herkomst van het geld alleen niet weg. Tegelijk meent de Centrale Bank van Suriname dat Nederland met de geldcontroles het vertrouwens- en zelfs het soevereiniteitsbeginsel tussen beide landen schendt.

Bij de vijfde zending gaat de Douane tot actie over. Op 17 april 2018 landt een vliegtuig op Schiphol, met daarin 19,5 miljoen die Hakrinbank, Finabank en De Surinaamsche Bank in Nederland giraal willen bewaren. Nadat geldvervoerder Brinks het geld in de kluis van KLM op Schiphol heeft gestopt, wordt het in beslag genomen en overgedragen aan de FIOD.

Onderzoek

Bij een bestudering van de zending blijken de bedragen op de verschepingsdocumenten niet te kloppen. Uit het natellen komt naar voren dat Finabank bijna 9 ton meer heeft gestuurd dan de op de papieren vermelde 4,5 miljoen euro. Bij Hakrinbank verschilt het bedrag bijna 1,6 miljoen euro.

De drie betrokken banken en de Centrale Bank van Suriname zijn woedend. Ze eisen dat het geld onmiddellijk wordt vrijgegeven. Het OM wil dat pas doen nadat tot ver achter de komma duidelijk is waar de in beslag genomen miljoenen precies vandaan komen.

Cambio’s

En dat wordt maar niet duidelijk. Bij vijf Surinaamse wisselkantoren, zogenoemde cambio’s, wisselen diverse personen in twee maanden in totaal iets meer dan 12 miljoen euro om. ‘Gebrekkig’ en ‘incompleet’ noemt het OM de aangeleverde informatie.

Sterker: het roept juist meer vragen op. Zo blijkt het in de gevallen waar wel om identificatie is gevraagd, niet om toeristen maar om Surinaamse inwoners te gaan. Hoe komen die aan zoveel euro’s?

Omdat niet duidelijk is van wie de euro’s precies zijn en waar ze vandaan komen, worden Hakrinbank, Finabank en De Surinaamsche Bank door het OM officieel aangemerkt als verdachten van het witwassen van geld.

Rechtszaak

De Surinamers eisen het geld nu via de rechter terug. De Centrale Bank van Suriname stelt de geldpers aan te hebben moeten zetten om te voorkomen dat drie banken uit het land in problemen zouden komen vanwege een tekort aan liquide middelen.

President Robert van Trikt van de Centrale Bank van Suriname stelt dat Nederland met de actie de Surinaamse economie ontwricht. „Nu we geen euro’s meer kunnen exporteren en geen Amerikaanse dollars meer binnenkrijgen is de situatie ontstaan dat de eurokoers is gedaald en de Amerikaanse dollar nauwelijks meer te krijgen is”, zegt hij.

Melding

Een jaar na de inbeslagname van de 19,5 miljoen, grijpt de Centrale Bank van Suriname overigens in. Banken en wisselkantoren moeten nu melding maken als er voor meer dan 3000 euro wordt omgewisseld.

„Anno 2019 zal Suriname moeten beseffen dat we onze cash cultuur moeten loslaten en meer en meer moeten kiezen om giraal te betalen”, aldus Van Trikt.