Slechte organisatie voedt angst voor fraude bij Surinaamse verkiezingen
Vandaag gaat Suriname naar de stembus. Maar de parlementsverkiezingen, midden tijdens de coronapandemie, lijken slecht voorbereid. De oppositie tegen president Bouterse vreest voor fraude.
Ze heeft nooit eerder een “zo slecht georganiseerde voorbereiding van verkiezingen meegemaakt”. Jennifer van Dijk-Silos, voorzitter van het Onafhankelijk Kiesbureau, de toezichthoudende autoriteit die de verkiezingsuitslag in Suriname al of niet bindend verklaart, merkte het zo’n tien dagen geleden al op. Het Kiesbureau had toen nog steeds geen geld gekregen om het toezicht naar behoren te kunnen uitvoeren. Pas nadat het naar buiten kwam in de media, werd het geld gestort.
“Ik weet niet hoe men gaat beginnen maandag”, zegt
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Van Dijk-Silos aan de vooravond van de stembusgang. “Dat heeft niets met fraude te maken, maar met de slechte, amateuristische organisatie.” Eerder sprak Van Dijk-Silos van een ‘valse start’ van de verkiezingen, omdat alle stembureaus slechts bemand zijn door personen die zijn aangewezen door de Nationale Democratische Partij (NDP), de partij van president Desi Bouterse. Die doet er alles aan om een derde termijn veilig te stellen. Bij voorgaande verkiezingen waren alle partijen op de stembureaus vertegenwoordigd.
In grote delen van Suriname is echter ook angst voor fraude. In veel verre districten zijn nog geen stembiljetten gearriveerd. Eerder moesten tweehonderdduizend foutief
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
gedrukte stembiljetten vernietigd worden. Ook bleken kiezerslijsten niet opgeschoond: er stonden overleden personen op en op sommige adressen stonden tientallen personen ingeschreven. Zaken die pas enkele weken geleden aan het licht kwamen.
Aanhangers van de Nationale Democratische Partij (NDP) tijdens een verkiezingscampagne.Beeld ANP
Coronacrisis en economische crisis
Bouterse heeft het coronavirus niet aangegrepen om de verkiezingen uit te stellen, wel maakt hij er dankbaar gebruik van. Volgens de wet mogen alle deelnemende partijen waarnemers op de stembureaus plaatsen, maar vanwege Covid-19 is hieraan paal en perk gesteld. Daarom hebben twaalf oppositiepartijen zich verenigd in een Anti-Fraude Platform, dat namens deze partijen gezamenlijk afgevaardigden op kiesbureaus zal plaatsen. “We hebben onze mensen getraind in anti-fraude en in het turven en registreren als mensen komen stemmen. Ook zullen we exitpolls houden”, zegt Chandrikapersad Santokhi, voorzitter van de VHP. Hij wordt gezien als belangrijkste opponent van Bouterse.
De meeste opiniepeilingen voorspellen een nek-aan-nekrace en volgens de laatste peiling wordt Bouterse zelfs naar de oppositiebanken verwezen. “De laatste dagen gaat het vertrouwen in de NDP enorm achteruit. Men ziet geen heil meer in een regering met Bouterse”, zegt Santokhi verzekerd.
Zowel economisch als rechtsstatelijk heeft Suriname ‘zware averij’ opgelopen. “Er zijn veel verkeerde wetten gemaakt om de rechtsstaat te ondermijnen. Daarnaast is de macht zoveel mogelijk geconcentreerd bij het kabinet van de president, waardoor ook de uitvoerende macht is uitgehold”, aldus Santokhi.
Economisch gaat Suriname door zijn diepste crisis ooit. Het land heeft een begrotingstekort van zo’n 150 miljoen euro en een buitenlandse schuld van 2,7 miljard Amerikaanse dollars. Drie gerenommeerde ratingbureaus hebben Suriname’s kredietwaardigheid gedegradeerd naar CCC-status, ofwel ‘junkstatus’. De staatskas is leeg, er heerst hyperinflatie en de prijzen voor levensonderhoud schieten omhoog. Daarbovenop komt nog de coronacrisis.
De regering deelt wel voedselpakketten uit en heeft een noodfonds ingesteld voor mensen die economische schade lijden door Covid-19. Daarnaast heeft Bouterse een naar hem vernoemde snelweg, van amper 10 kilometer en gefinancierd door China, vervroegd laten opleveren als ‘beloofde ontwikkeling’. Het is maar de vraag of dat allemaal soelaas zal bieden.
Verwarring over doorgaan verkiezingen
President Desi Bouterse heeft verklaard dat de verkiezingen gewoon doorgaan. Zijn verklaring kwam nadat de lokale krant De Ware Tijd berichtte over mogelijk uitstel van de verkiezingen. Dit zou nodig zou zijn vanwege het risico van de overdracht van het coronavirus door het grote aantal mensen dat vanuit Frans-Guyana de grens met Suriname over wil steken, mensen die in Suriname geregistreerd staan en maandag hun stem willen uitbrengen.
Volgens De Ware Tijd werd er vooral vanuit de NDP, de partij van Bouterse, druk uitgeoefend op de president om de verkiezingen uit te stellen.
Slim stemmen in een ‘two-horse-race’
Voor alle zekerheid heeft de NDP-meerderheid in het parlement de regels voor de verkiezingen gewijzigd, waardoor partijen niet meer als combinatie gezamenlijk de verkiezingen in mogen gaan. Dit werkt in het voordeel van het grote NDP.
Tegenstanders proberen nu op andere manieren samen te werken. Zo wisselen zij kandidaten uit in de verschillende districten. Met de campagne ‘Stem slim’ krijgen kiezers het advies om in hun district te stemmen op de partij die de NDP als beste tegenstand kan bieden. De boodschap is dat stemmen op een nieuwe, dus kleine partij, een ‘verloren stem’ is.
“Er wordt bewust een two-horse-race gecreëerd”, stelt Curtis Hofwijks, lijsttrekker van de nieuwe Partij voor Recht en Ontwikkeling (PRO) in district Paramaribo. “We moeten voorkomen dat weer één partij de meerderheid krijgt. De verandering die wij voorstaan zal ook niet komen van andere bestaande partijen. We hebben geen vertrouwen meer in de patronagepolitiek.” Daarmee verwijst Hofwijks naar het systeem waarin de kiezers trouw zijn aan een politicus in ruil voor gunsten, wat volgens hem geldt voor de traditionele partijen.
Veroordeling Bouterse geen campagnetroef
Desi Bouterse is op 29 november 2019 als hoofdverdachte veroordeeld voor zijn rol in de moord op vijftien critici van zijn militaire regime. Die zogeheten Decembermoorden vonden plaats op 8 december 1982. Het strafproces duurde maar liefst twaalf jaar, dus grotendeels tijdens het tienjarige regime van Bouterse als democratisch gekozen president. Bouterse ziet zichzelf niet als een ‘veroordeelde moordenaar’ maar nog steeds als ‘verdachte’, omdat hij hoger beroep heeft aangetekend.
Zijn politieke tegenstanders hebben de veroordeling niet dankbaar aangegrepen voor hun verkiezingscampagne. Zij wilden vooral geen voeding geven aan de consequente bewering van Bouterse dat het om een ‘politiek proces’ gaat. Dat Suriname tijdens zijn presidentschap ook bankroet is geraakt, dat de corruptie welig tiert en veel mensen verarmd zijn, achten ze voldoende als politieke munitie.
In 2015 begon Hofwijks een eenmansprotest op het Onafhankelijkheidsplein met de leus: ‘Weg met Bouta’. Dit groeide uiteindelijk uit tot een grote ‘We zijn moe’-protestbeweging. “Moe van alles wat er misgaat”, licht hij toe. “In het begin werd er vanuit auto's koffie naar ons gegooid. De weerstand tegen ‘Weg met Bouta’ was toen nog groot.” Inmiddels is de weerstand tegen Bouterse juist gegroeid.
De laatste troef van de president om de verkiezingsuitslag naar zijn hand te zetten, is een afgelopen week uitgevaardigde presidentiële resolutie. Daarin is bepaald dat als zich lokaal coronacrisis voordoet, voorzitters van stembureaus het tellen van stemmen kunnen staken en later hervatten. Santokhi: “Dat is een typische lastminute machtsactie van de president om beperkingen op te leggen aan politieke partijen en waarnemers.”
Foto: Desi Bouterse tijdens een verkiezingscampagne van de Nationale Democratische Partij (NDP). Beeld ANP
