Nederland miste kans op snelle toegang tot vaccin
| Parool.nl | Door: Jop Van Kempen en Bas Soetenhorst
Nederland heeft een kans gemist op snelle toegang tot een potentieel coronavaccin. Dit zeggen de wetenschappers en ondernemers die hun vaccintechnologie in 2011 verkochten aan de Amerikaanse farmareus Johnson & Johnson, die werkt aan een vaccin dat begin volgend jaar klaar moet zijn.
Dat gebeurt bij het Leidse Janssen Vaccins – dochterbedrijf van Johnson & Johnson. Janssen Vaccins komt voort uit Crucell, een Nederlands biotechbedrijf dat groot werd onder de hoede van Dinko Valerio en Ronald Brus. Zij borduurden voort op baanbrekend onderzoek van de nu 86-jarige emeritus hoogleraar Lex van der Eb (Universiteit Leiden), en vervolmaakten een methode voor vaccinproductie
Van alle pogingen een coronavaccin te ontwikkelen dicht toponderzoeker Jaap Goudsmit die van zijn oud-werkgever Johnson & Johnson de beste kansen toe. “Zo’n 95 procent van alle vaccins mislukt – niet omdat ze niet effectief zijn, maar omdat ze niet veilig zijn; er zijn te veel bijwerkingen. Johnson & Johnson heeft via de werkwijze die nu ook bij het mogelijke coronavaccin wordt gehanteerd al een veilig ebolavaccin gelanceerd. Andere methoden zijn veel onzekerder.”
Johnson & Johnson treft al voorbereidingen voor
Rond de distributie van een coronavaccin zal vermoedelijk een internationale machtsstrijd ontbranden, met ongewisse uitkomst. Terwijl Brus als topman van Crucell (2004-2011) de Nederlandse overheid toegang tot de vaccintechnologie van het bedrijf in het vooruitzicht stelde in geval van nood. Crucells vaccinkennis kon worden gebruikt voor ‘pandemic preparedness’.
“Het was een kwestie van tijd voordat er een virus kwam dat zo groot kon worden als corona nu,” blikt Brus terug op gesprekken met de Nederlandse overheid. “Wij hadden een prepared-package voor pandemieën. Nederland kon zich inkopen. Een soort verzekering, voor 8 ton per jaar geloof ik.”
Het aanbod was onderdeel van vergeefse pogingen van Crucell om het Nederlands Vaccin Instituut (NVI) over te nemen. Crucell zou met de aankoop van de toenmalige staatsvaccinfabriek zelf in staat zijn geweest grootschalig vaccins te produceren. Het ministerie van Volksgezondheid verkocht het NVI uiteindelijk in 2012 voor 32 miljoen euro aan een Indiaas bedrijf, het Serum Institute.
Crucell bood jaren eerder 75 miljoen euro, aldus Brus. De overheid wilde de vaccinproductie toen echter in eigen handen houden.
Een gemiste kans, vindt ook Van der Eb, de grondlegger van de vaccintechnologie. Hij noemt het ‘ongemakkelijk’ dat zijn ontdekking aan een publiek gefinancierde Nederlandse universiteit via een miljardenverkoop naar een buitenlands bedrijf is gegaan. “Mooi dat je er mensen mee kunt helpen, maar ik had graag gezien dat Nederland er garen bij had gesponnen.”
| Parool.nl | Door: Jop Van Kempen en Bas Soetenhorst
