Na 40 jaar betreedt Suriname het post-Boutersetijdperk: ‘Een uiterst historisch moment’
| Volkskrant | Door: Jonathan Witteman
Vandaag wordt Chandrikapersad (‘Chan’) Santokhi om 15.00 uur Nederlandse tijd naar alle waarschijnlijkheid door De Nationale Assemblée van Suriname tot nieuwe president verkozen, als opvolger van Desi Bouterse. ‘We staan voor een uiterst historisch moment’, constateert correspondent Kees Broere.
FOTO: Chandrikapersad Santokhi tijdens zijn beëdiging als volksvertegenwoordiger in De Nationale Assemblee (DNA). Beeld ANP
Desi Bouterse lijkt de man er niet naar om met stille trom van het toneel te verdwijnen. Wat verwacht je van hem?
‘Ik begrijp waar je vraag vandaan komt, maar sinds de parlementsverkiezingen van 25 mei heeft Bouterse de trom eigenlijk niet meer zo geroerd. Toen eenmaal duidelijk was dat de
‘Wel zei hij: als ik de indruk krijg dat alles waar ik voor sta onderuit wordt gehaald door Santokhi, dan kunnen ze op me rekenen. Maar dat had meer te maken met een interview dat Santokhi in juni gaf aan BNR, waaruit BNR opmaakte dat Santokhi Bouterse zou willen uitleveren aan Nederland. Terwijl Santokhi
‘Daarna heeft Bouterse de voorbereiding van de nieuwe regering op geen enkele manier dwarsgezeten. Wel werden in de weken voor de machtsoverdracht nog een aantal mensen op plekken benoemd waarvan je je afvraagt: is dit nou omdat die persoon zo goed is, of deelt de uitgaande regering hier nog even een cadeautje uit? Dat kun je Bouterse als persoon misschien niet aanrekenen, maar zijn partij wel.’
Wat krijgt Suriname met Santokhi voor een man aan het roer?
‘Het is iemand met een politieachtergrond, met als bijnaam ‘de sheriff’. Hij heeft een oorspronkelijk redelijk klassiek-Hindoestaanse partij de afgelopen jaren weten om te vormen tot een multi-etnische partij. De Surinaamse bevolking heeft met zijn uitverkiezing duidelijk gemaakt na tien jaar NDP en Desi Bouterse zeer naar een nieuwe start uit te zien.’
Hoe is de situatie wat betreft corona waarin Santokhi aantreedt?
‘Suriname had tot en met de verkiezingen eind mei de zaak redelijk op orde, met relatief weinig besmettingen en sterfgevallen. Maar in de tijd na de stembusgang is het allemaal wat losser geworden, met name in het oosten van het land. Daar ligt de grensrivier met Frans-Guyana, waar veel verkeer overheen gaat en waar de gezondheidsdiensten niet altijd even goed kunnen controleren. Toen liep het aantal besmettingen op en is er een strenge lockdown gekomen, die nu weer iets versoepeld is nu het aantal besmettingen lijkt te stabiliseren.
‘Ook vanuit Nederland is op allerlei manieren getoond dat men Suriname wil helpen, een gebaar dat door de nieuwe regering is opgepakt. Het was ook niet toevallig dat Santokhi afgelopen woensdag een gesproken boodschap had op de benefietavond ‘Nederland voor Suriname’ op de Nederlandse televisie. In het nieuwe regeerakkoord staat uitdrukkelijk dat de diplomatieke relaties met Nederland volledig zullen worden hersteld, en dat is toch bijzonder.
‘President Bouterse was voor Nederland lastig om zaken mee te doen, als iemand die in Nederland bij verstek veroordeeld is voor betrokkenheid bij een drugstransport. Nu treedt een nieuwe president aan die geen veroordelingen heeft en die zelf aangeeft dat hij het belang inziet van een betere band met Nederland. Tegelijkertijd is Nederland voor Suriname natuurlijk maar een van de vele thema’s, te midden van een financieel-economische crisis, corona, enorme inflatie en hoge werkloosheid.
‘De ironie is wel dat Ronnie Brunswijk vice-president wordt. Er zit op de eerste plaats een positieve kant aan zijn verhaal: het is een groot goed dat een man die de marrongemeenschap vertegenwoordigt op zo’n belangrijke positie terechtkomt. De marrons zijn van oudsher een achtergestelde groep. Heel vroeger noemde men ze ‘bosnegers’; die term gebruiken we natuurlijk niet meer, nu zijn het ‘marrons’, voormalige slaven die zichzelf vrij hebben gemaakt. Ze hielden zich schuil in de bossen en hebben daar een eigen gemeenschap gesticht, met een eigen cultuur en deels eigen politieke structuur. Zij zijn nu bezig aan een emancipatie-opmars.
‘De andere kant van Brunswijks verhaal is dat hij ooit de lijfwacht van Desi Bouterse was. Daarna ontpopte hij zich tot een soort guerrillero tégen Bouterse, waarna hij de politiek in ging en machtig werd in de Surinaamse binnenlanden, ook met betrekking tot de natuurlijke grondstoffen van het land. Ook Brunswijk is in Nederland bij verstek veroordeeld voor drugshandel. Maar Santokhi kan niet om hem heen. De aanwezigheid van Brunswijk kan het voor de nieuwe president op termijn lastig maken om de plooien glad te strijken met Nederland.’
Wat zijn Santokhi’s belangrijkste uitdagingen?
‘Suriname kampt met een enorme schuldenlast en enorme inflatie, wat het levensonderhoud bijzonder duur maakt. Financiële organisaties die Suriname in het verleden met leningen te hulp zijn geschoten, hebben het land ernstig gedowngraded, en denken nu eerst drie keer na voordat ze weer geld neertellen voor Suriname.
‘De crisis is er tijdens de laatste maanden ook niet minder op geworden, en dan druk ik me mild uit. Op een gegeven moment was de centrale bank van Suriname bijvoorbeeld 100 miljoen dollar kwijt aan geld dat door particuliere banken was gestald. De regering-Bouterse verklaarde daarmee allemaal nuttige dingen te hebben gedaan, zoals uien en aardappels kopen voor de bevolking. Maar dat geloofde niet iedereen: het is nou niet zo dat de Surinaamse markten de laatste maanden plots met uien en aardappels zijn overstroomd.
‘Dit is slechts een pregnant voorbeeld, zo zijn er meer geweest. Santokhi wil nu laten zien: hier komt een fatsoenlijke regering die het huishoudboekje op orde gaat brengen. Wat extra moeilijk is, omdat de coronapandemie er nog overheen is gekomen.’
Welke erfenis laat Bouterse na?
‘Dat is een complexe vraag, want Bouterse is de man die in 40 van de 45 jaar waarin Suriname onafhankelijk is een ongelooflijk belangrijke rol heeft gespeeld. Dat begint in 1980 met de couppleger Bouterse, en eindigt de laatste tien jaar met de democratisch gekozen president Bouterse. We staan dus voor een uiterst historisch moment. Bouterse is nu 74 jaar, er hangt hem natuurlijk nog een veroordeling boven het hoofd voor zijn aandeel in de Decembermoorden, waartegen hij verzet heeft aangetekend. Hoe dat afloopt weten we niet. Maar dat hij donderdag officieel de zaak overdraagt aan Santokhi is denk ik een ongelooflijk belangrijk moment in de relatief jonge geschiedenis van een fantastisch mooi land.’
| Volkskrant | Door: Jonathan Witteman
