De Kom na 86 jaar op bestsellerlijst
Anton de Koms Wij slaven van Suriname staat, 86 jaar na verschijning, op de bestsellerslijst. Wekelijks geeft de CPNB aan welke zestig boeken de afgelopen week het vaakst werden verkocht. Over het algemeen zijn dat thrillers, voetbalbiografieën, levensverbeterboeken en Lucinda Riley. Woensdag werd bekend dat Wij slaven van Suriname, dat oorspronkelijk in 1934 verscheen, de lijst ‘binnenstormde’ op plek dertig.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/06/data59331796-df41fc.jpg)
Lees ook: Plaats voor Anton de Kom in Nederlandse canon is ‘stap naar eerherstel’, zegt zijn zoon
De aanleiding dat het boek nu in de belangstelling staat, is De Koms recente opname in de herziene Canon van Nederland eind
De roman van de antikoloniale strijder, auteur en verzetsheld Anton de Kom (1898-1945) is een aanklacht tegen het koloniale systeem, wat je het ‘grote geld’ zou noemen, en machtsstructuren. Eigen ervaringen worden afgewisseld met geschiedenis en verhalen, een beetje zoals Multatuli deed in de Max Havelaar (1860) en Edgar du Perron in zijn roman Het land van herkomst (1935). Met het verschil dat Multatuli en
De Kom herschreef de geschiedenis van zijn vaderland „door de geschiedenis te herinterpreteren en te fictionaliseren vanuit het perspectief van de zwarte slaafgemaakten”, schrijft Van Oostrum.
„Geen volk kan tot volle wasdom komen, dat erfelijk met een minderwaardigheidsgevoel belast blijft”, zijn bekende regels uit Wij slaven van Suriname.
Wat hij te zeggen heeft in zijn roman gaat nog steeds op, laat Leuwsha in haar inleiding zien. „Het werk van De Kom is een tirade tegen de nuchtere handelsgeest, de gruttersmentaliteit, waarmee een land en volk werden uitgeknepen. Het is geen mooi verhaal, maar het is wel ons gezamenlijke verhaal.” Ze trekt daarop een parallel met het heden: „de opmars van rechtse leiders in de wereld is voor een belangrijk deel op dat wij-zij denken gebaseerd”.
Esajas’ inleiding sluit daarbij aan: „Er zijn nog witte mensen die, wellicht onbewust, gevoelens van superioriteit met zich meedragen. Dit uit zich onder meer in de felheid en de agressie waarmee de sinterklaastraditie wordt verdedigd, symbolen van de koloniale verhoudingen waar De Kom tegen streed. Maar ook in het institutionele racisme waar vele zwarte mensen en mensen van kleur mee te kampen hebben.”
Een voorloper van deze krant komt er overigens niet goed van af wanneer De Kom uitlegt hoe de Nederlandse overheid in 1933 geen ‘verlies’ wil maken op Suriname: „Dat een Surinamer omkomt, daarvan zal het Handelsblad zich niet veel aantrekken, als hij maar bereid is op een koopje om te komen. Deze bereidheid echter [...] begint in Suriname te verdwijnen. Sranang mijn vaderland.” Hij hoopte zijn land weer te zien „op de dag waarop alle ellende” weggewist zou zijn. Zover kwam het niet: De Kom werd in 1945 in concentratiekamp Neuengamme vermoord.
Anton de Kom: Wij slaven van Suriname. Atlas Contact, € 20,00
