AMERIKA STEMT: WORDT HET BIDEN? TOCH TRUMP? EN WANNEER WETEN WE HET?
Amerika kiest vandaag zijn president voor de komende vier jaar. Hoewel een recordaantal Amerikanen hun stem al via de post heeft uitgebracht, kan vandaag nog voor het laatst worden gestemd. Dit kun je vandaag en morgen verwachten.
1. Tot hoe laat kan er gestemd worden?
Dat verschilt per staat. Het eerste Amerikaanse stembureau sluit al om 7uur (Surinaamse tijd).
Er is alleen een belangrijk verschil met voorgaande verkiezingen: vanwege het coronavirus stemmen meer Amerikanen dan ooit per post. In sommige van de staten kan het tellen van poststemmen daarom mogelijk nog wel dagen duren.
Zeker omdat je in ongeveer de helft
2. Wie mogen er allemaal stemmen?
Iedere Amerikaan die 18 jaar of ouder is. Dat zijn er ruim 257 miljoen, maar zij mogen niet allemaal stemmen. Dat komt omdat je in de meeste staten je burgerrechten – inclusief stemrecht – verliest bij een zwaar vergrijp. Zo zijn er nog een kleine 240 miljoen Amerikanen over die deze verkiezingen mogen stemmen. Bovendien moet een
Bovendien komt ook niet iedereen opdagen. De laatste paar verkiezingen schommelde de opkomst rond de 60 procent. Maar de opkomst kan dit jaar zo maar hoger uitvallen door het massale vervroegde stemmen. Maandag bleek dat al ruim 95 miljoen Amerikanen hun stem hadden uitgebracht, waarvan ruim 60 miljoen per post. Een nieuw record.
3. Hoe wordt de winnaar bepaald?
In de VS heeft een president geen meerderheid nodig van het totaal aantal stemmen. Zo zagen we president Donald Trump (2016) en George W. Bush (2000) landelijk minder stemmen halen en toch president worden.
Dat komt omdat een Amerikaanse president niet rechtstreeks door het volk gekozen wordt, maar door het kiescollege. Alle vijftig staten, en ook het federale district waarin hoofdstad Washington ligt, mogen een bepaald aantal leden leveren aan dit kiescollege, afhankelijk van hun inwoneraantal.
Die leden heten ‘kiesmannen’ en het zijn er in totaal 538. De winnaar van de presidentverkiezingen heeft een meerderheid in het kiescollege nodig. Kortom, wie het eerst bij de 270 kiesmannen is, die wint.
Daarbij geldt het principe van ‘first past the post’, oftewel wie – hoe klein ook – een meerderheid haalt in een bepaalde staat, die wint dan ook meteen alle kiesmannen van die staat. Alleen in Nebraska (5 kiesmannen) en Maine (4 kiesmannen) worden de kiesmannen verdeeld.
Minder stemmen, toch president: zo werkt het kiesstelsel in de VS
4. Op welke staten moet ik gaan letten?
In de meeste staten is het zo goed als zeker wie wint. Denk bijvoorbeeld aan Californië, New York en Oregon (Democratisch dus voor Biden) of aan Kansas, Oklahoma, en Alabama (Republikeins dus voor Trump). Verwacht hier geen verrassingen.
Hoe anders is dat voor de swing states, waarvan nog onduidelijk is of Trump of Biden een meerderheid haalt. Dit zijn de staten waar beide kandidaten tot het laatste moment nog volop campagne voerden en met miljoenen strooiden voor verkiezingsspotjes. Er zijn kleinere en grotere swing states, waarvan er op voorhand zeven cruciaal lijken te gaan worden (zie grijs kader).
Maar er zijn twee staten die we echt in de gaten moeten houden, zegt correspondent Erik Mouthaan vanuit New York. “Florida is van oudsher de staat die de winnaar aanwees, en kan die rol ook dit keer weer vervullen. Zonder Florida wordt het moeilijk voor Trump om te winnen. Maar ik kijk ook aandachtig naar Pennsylvania, dat is een staat die Trump vier jaar geleden tot verrassing van velen op zijn naam schreef. De vraag is of hij deze grote staat, waar veel witte arbeiders wonen, vast kan houden.”
Belangrijke swing states van groot naar klein (in aantal kiesmannen + verwacht tijdstip van de voorlopige uitslag in Nederland)
- Florida (29 kiesmannen – op z’n vroegst rond 02.00 uur)
- Pennsylvania (20 kiesmannen – waarschijnlijk na 06.00 uur)
- Ohio (18 kiesmannen – kan enkele dagen duren)
- Michigan (16 kiesmannen – mogelijk pas vrijdag)
- North Carolina (15 kiesmannen – rond 01.30 uur)
- Arizona (11 kiesmannen – rond 03.00 uur)
- Wisconsin (10 kiesmannen – pas na 10.00 uur)
5. Wordt er alleen gestemd op de president?
Nee. We moeten niet vergeten dat de Amerikanen naast hun president vandaag ook stemmen voor het Congres. Zo wordt gestemd voor alle 435 zetels in het Huis van Afgevaardigden – een voor een derde van de 100 zetels in de Senaat, de Amerikaanse variant van onze Eerste Kamer.
Mouthaan: “Als de Democraten vier Senaatszetels veroveren die nu nog worden ingenomen door de Republikeinen, dan hebben zij de meerderheid in de Senaat. Dat kunnen ze de agenda uitvoeren die een eventuele president Biden voorstaat. De kans is groot dat dit een ‘wave election’ wordt, een golf, net zoals in 2008 en 2016, waarbij één partij zowel het Witte huis als beide kamers van het parlement in handen krijgt.”
