Bevindingen AFP over tekortkomingen kandidatenlijsten

Het Anti-Fraude Platform (AFP) heeft in het kader van de verkiezingsvoorbereidingen de openbare terinzagelegging van de kandidatenlijsten bezocht, die plaatsvond tot en met 28 maart 2025. Deze inzage periode werd gehouden op

het Centraal Hoofdstembureau voor de kandidatenlijsten van De Nationale Assemblée (DNA) en op de hoofdstembureaus in de diverse districten voor de kandidatenlijsten van de Districtsraad (DR) en de Ressortsraad (RR). Het AFP heeft in elk district controle op de kandidatenlijsten uitgevoerd.

Conform de wettelijke vereisten diende elke politieke partij bij de indiening van de kandidatenlijsten voor elke kandidaat een ondertekend bewilligingsformulier in te leveren, waarmee de kandidaat instemt met zijn of haar kandidatuur. Daarnaast was een verklaring van het Centraal Bureau voor Burgerzaken (CBB) vereist, waaruit blijkt dat de kandidaat de Surinaamse nationaliteit bezit, ingeschreven staat in het bevolkingsregister en daadwerkelijk

in Suriname/ressort woonachtig is.

In dit verslag worden de bevindingen van het AFP met betrekking tot de ter inzage legging uiteengezet. Over het algemeen heeft het AFP vele verschillende verzuimen vastgesteld bij de indiening van de kandidatenlijsten door politieke partijen. Deze tekortkomingen hebben betrekking op de volgende verzuimen:
1. Ontbrekende of onjuist ingevulde bewilligingsformulieren;
2. Niet overgelegde verklaringen van het CBB';
3. Onjuiste nominaties aangekruist op de bewilligingsformulieren;

In verschillende districten zijn diverse onregelmatigheden geconstateerd, variërend van ontbrekende documenten tot dubbele kandidaatstellingen. In Saramacca werd opgemerkt dat de partij ABOP dubbele bewilligingsformulieren hanteerde, waarbij alleen de handmatige versies waren ondertekend. Er waren kandidaten op lijsten die niet hadden bewilligd en gevallen van dubbele kandidaatstellingen.

In Brokopondo kwamen bij alle partijen gevallen van verzuim voor, waarbij bewilligings- en CBB-verklaringen ontbraken. Daarnaast werden stukken aangetroffen van kandidaten die niet op de lijst stonden, en waren er fouten bij de nominaties. In Commewijne was sprake van een chaotische dossiervorming, waarbij bewilligingsformulieren achteraf werden toegevoegd. Ook waren er gevallen van dubbele kandidaatstellingen en ontbrekende documenten, hoewel één partij (informatie van een indiener van een politieke partij) haar dossier wel ordelijk had ingediend.

In Nickerie ontbraken veelal bewilligingsformulieren of waren deze ongetekend, en er waren fouten bij de vermelding van districten en nominaties. In Coronie waren documenten goed klaargelegd, maar ook hier kwamen dubbele kandidaatstellingen en ontbrekende stukken voor. Er was sprake van gebrekkige coördinatie tussen het HSB en het CHS, wat leidde tot last-minute wijzigingen in instructies.

In Marowijne ontbraken schriftelijke volmachten bij de indiening en documenten van kandidaten bij meerdere partijen. In Para werd geconstateerd dat alleen kandidatenlijsten waren ingezien, zonder onderliggende stukken, onder het mom van privacywetgeving. Dit leidde tot een discussie tussen het Hoofdstembureau en AFP leden, aangezien deze documenten volgens de wet openbaar behoren te zijn. Er waren bovendien gevallen van kandidaten die zonder hun medeweten op lijsten stonden.

Wanica kende problemen met ontbrekende documenten op DR- en RR-niveau en inconsistenties tussen kandidatenlijsten en ingediende documenten, onderliggende stukken klopten niet met de kandidatenlijsten. In Sipaliwini was er sprake van ontbrekende stukken, dubbele bewilligingsformulieren (zowel ongetekend als handgeschreven en ondertekend), en twijfelachtige handtekeningen. Daarnaast was er een tekort aan personeel bij het HSB en ontbraken duidelijke werkafspraken, wat leidde tot chaos op de werkvloer.

In Paramaribo verliep de TIL met vertraging door de afwezigheid van OKB- en CHS-leden. Er was een gebrek aan werkinstructies binnen het HSB, kopieermachines vielen uit, documenten werden verkeerd vastgeniet, en personeel was onvoldoende op de hoogte van procedures. Veel bewilligings- en CBB-verklaringen ontbraken, er werden documenten ingediend voor kandidaten die niet op de lijst stonden, en er waren gevallen van tegenstrijdige handtekeningen op dubbele bewilligingsverklaringen. Over het algemeen wijzen deze bevindingen op enorme tekortkomingen in de organisatie en controle van het verkiezingsproces, waardoor de transparantie en betrouwbaarheid onder druk komen te staan.

Capaciteitsgebrek en onvoldoende voorzieningen

De capaciteitsproblemen waren evident: leden van de hoofdstembureaus werkten traag of hadden simpelweg geen duidelijk inzicht in de werkzaamheden die uitgevoerd moesten worden. Op bepaalde hoofdstembureaus waren slechts enkele leden belast met het toezicht houden van de dossiers en een ander deel niet, dan wel bezighouden met hun mobiel. Ook geen sprake van beurtelingse toezicht.

Daarnaast waren de noodzakelijke voorzieningen niet aanwezig. Zo ontbraken er inkt en goede kopieermachines voor het maken van kopieën, waardoor de ter inzage legging verder vertraagde. De tekortkomingen bij de hoofdstembureaus hebben geresulteerd in een volledige chaos tijdens de ter inzage legging van de kandidatenlijsten. Door capaciteitsproblemen en gebrekkige voorzieningen werden de basiswerkzaamheden niet naar behoren uitgevoerd, wat leidde tot enorme vertraging en fouten.

Terinzagelegging  DNA kandidatenlijsten
Het AFP was ook aanwezig op de TIL van de DNA kandidatenlijsten bij het Centraal Hoofdstembureau is over het algemeen goed verlopen. De meeste lijsten waren in de juiste volgorde geplaatst, waardoor de controle efficiënt kon worden uitgevoerd. De kandidatenlijsten waren steeds als eerste document in de dossiers opgenomen, en de onderliggende documenten volgden de lijstvolgorde. Dit zorgde ervoor dat de controle door AFP efficient kon plaatsvinden.

Toch waren er enkele aandachtspunten die naar voren kwamen tijdens de controle. Bij sommige politieke partijen ontbraken handtekeningen op de bewilligingsformulieren, met name bij de partij PVC. Daarnaast bleken er documenten van schaduwkandidaten te ontbreken, waaronder CBB-verklaringen en bewilligingsformulieren. 

Opvallend was dat sommige bewilligingsformulieren niet voldeden aan het vereiste Model 3 van het Kiesbesluit. In plaats daarvan werd in sommige gevallen een ANSB-bewilligingsformulier gebruikt, zoals vastgesteld bij partij VLS. Ook waren er bij deze partij meerdere formulieren die niet ondertekend waren. Verder werden in een aantal dossiers verkeerde nominaties aangekruist, waarbij kandidaten ten onrechte als kandidaat in plaats van plaatsvervangend kandidaat werden aangeduid. Bij één kandidaat van een partij werd bovendien bij de nominatie het ressort aangekruist in plaats van DNA, wat tot verwarring kon leiden. Ondanks deze aandachtspunten verliep de controle goed.

Gelet op het voorgaande en de bijbehorende bijlage is het van groot belang dat de openbare zitting door alle partijen worden gevolgd. Het AFP zal ook aanwezig zijn.

Mr. Dr. Jennifer van Dijk – Silos
Coordinator Anti Fraude Platform


Documenten: AFP_TIL_MATRIX.pdf