
Strijd tegen identiteitspolitiek om de democratie en de rechtsstaat te beschermen
| starnieuws | Door: Redactie
Identity politics, of in het Nederlands ‘identiteitspolitiek’, is de nieuwe naam voor etnische politiekvoering. Een voor de hand liggend identificatiemechanisme is tegenwoordig huidskleur of wat vroeger ‘ras’ werd genoemd.Een democratisch bestel doet
uiteindelijk het meeste recht aan de morele gelijkwaardigheid van ieder individu en de grote diversiteit aan mensen in de samenleving. Ieders stem weegt in een democratie in beginsel even zwaar, ongeacht verschillen in sociale status, culturele achtergrond, economische verdienste, politieke visies of cognitieve vermogens. Deze gelijkwaardigheid gaat hand in hand met het uitgangspunt dat ieder individu de baas is over zijn of haar eigen leven: voor zover niemand ondergeschikt is aan iemand anders, heeft iedereen in gelijke mate de vrijheid een zelfgekozen leven te leiden. Wie de democratie wil verdedigen, moet dát ideaal voor ogen hebben.Identiteitspolitiek is gebaseerd op de
veronderstelling dat de groep waarmee men zich identificeert een vorm van onrecht of leed is aangedaan. Slachtofferschap: leed, onrecht, discriminatie. Het uitgangspunt van identiteitspolitiek is dat de groepen om wie het gaat, vinden dat hun identiteit om de een of andere reden onvoldoende erkenning heeft gekregen.Waarom etnische politiekvoering de democratie en de rechtsstaat ondermijntEen van de belangrijkste principiële bezwaren tegen identiteitspolitiek is dat deze het nationale verband aantast. Het leidt mensen af van hetgeen zij gemeenschappelijk hebben – namelijk de nationale staat – en legt het zwaartepunt op wat hen van elkaar onderscheidt. Terwijl een sterke nationale identiteit belangrijk is voor de kwaliteit van een regering. Kortom, de nationale identiteit zou niet langer in etniciteit moeten worden gezocht, maar in een oriëntatie op waarden. Dat zijn de waarden van democratie en rechtsstaat.Identiteitspolitiek kent vaak een onaangename, agressieve stijl van communicatie die het populisme versterkt. Vaak wordt er in beschuldigende bewoordingen naar één gezamenlijke vijand gewezen. Voor die aanklachten is meestal geen zweem van bewijs, maar dat lijkt de identiteitspoliticus niet te deren, terwijl aanzetten tot haat nog steeds strafbaar is. Andersom kunnen deze politieke groeperingen vaak niet tegen kritiek, omdat zij vinden dat zij de “besten” zijn. Identiteitspolitiek heeft daarom een narcistische benadering: een ziekelijke liefde voor zichzelf.Identiteitspolitiek is daarom racistisch, omdat men diep van binnen gelooft dat andere bevolkingsgroepen minderwaardig zijn aan de eigen groepering. Hiermee wordt een onoverbrugbare tegenstelling bewust gecreëerd tussen groepen mensen op basis van uiterlijke kenmerken. Deze polariserende benadering schaadt de maatschappelijke cohesie. De eigen identiteit wordt verheven ten koste van de ander. Dit ondermijnt ook de individuele stem van hun eigen politieke aanhangers, wat opnieuw een democratische waarde aantast.Etnische politiek bedrijven betekent dus selectief omgaan met de democratie en de rechtsstaat. Als de etnische groep zich slachtoffer voelt, mag alles in het werk worden gesteld om haar recht te behalen in het licht van bepaalde menselijke idealen. Maar als het gaat om mensenrechtenschendingen op veel grotere schaal, knijpt men vaak een oogje toe.Identiteitspolitiek is verder moeilijk te rijmen met het ideaal van tolerantie. Tolerantie wil zeggen dat je verdraagt dat andere mensen andere opvattingen hebben, andere waardenkeuzes maken en andere zaken willen uitdragen in het publieke debat. Men kan ook zeggen: identiteitspolitiek wordt vaak bedreven door fanatici.Individu versus groepsrechtenHet woord dat nadere uitleg behoeft, is ‘individu’. Het systeem van de democratische rechtsstaat is gebaseerd op de notie van individuele rechten en niet van groepsrechten of collectieve rechten. Identiteitspolitici – en hier komt een groot probleem – breken met die notie van individuele rechten. Daarmee breken zij ook met een belangrijk moreel kader voor de democratische rechtsstaat, en dat is niet zonder gevolgen.Het principe verdedigen dat alle Surinamers gelijkwaardig zijn in een democratische rechtsstaat, is een goed begin van verandering. Want een democratische rechtsstaat is niet ingericht op ‘rijken’, ‘etnische groeperingen’ of ‘families en vrienden’. Maar dat is moeilijk.Als identiteitspolitiek gegoten wordt in een politiek jasje van populisme, dat neigt naar fascisme, dan zal niet alleen rekolonisatie een feit worden, maar ook de democratie op het spel gezet worden — iets wat we als Surinamers te allen tijde moeten voorkomen.
Dat betekent dat de regering van Suriname in een democratische rechtsstaat het volste recht heeft haar eigen cultuur als identiteitspolitiek in te zetten en op een populistische manier te verdedigen. Dit om haar bevolkingsgroepen te beschermen, door de eigen Surinaamse cultuur in al haar facetten als leidend te beschouwen.
Marie-Louise Vissers
Advies, consultatie en politiek development bureau Mawini
| starnieuws | Door: Redactie