Rutte zwijgt over excuses, tot ongenoegen van nabestaanden Hindoestaanse ‘tot koelie gemaakten’
| algemeen dagblad | Door: Redactie
De uitbuiting van Hindoestaanse contractarbeiders in Suriname is vergelijkbaar met die van de tot slaaf gemaakten. Maar op excuses van de koning of het kabinet hoeven de nazaten vooralsnog niet te rekenen. Dat blijkt uit een brief van demissionair premier Mark Rutte na een oproep op deze site van enkele nazaten.
Door: Tonny van der Mee
In een recente open brief eisten nazaten van de Hindoestaanse contractarbeiders excuses van koning Willem-Alexander voor deze ‘verkapte vorm van slavernij’ (1873-1916). Op initiatief van zíjn voorouder, koning Willem III, ronselde Nederland na de afschaffing van de slavernij ruim 34.000 arbeiders in India voor de Surinaamse plantages.
De ‘tot
Rutte betreurt ‘ten zeerste’ dat het gevoel bestaat dat de regering de periode van de contractarbeiders zou negeren, schrijft de Rijksvoorlichtingsdienst namens hem in een brief. ‘De regering is zich er terdege van bewust dat na de afschaffing van de slavernij de Hindoestaanse geschiedenis is begonnen.’
Wil je elke dag de Dagelijkse nieuwsupdate nieuwsbrief van AD ontvangen via e-mail?
Hij wijst erop dat demissionair onderwijsminister Robbert Dijkgraaf bij de herdenking van 150
Gelokt
Zelf repte Rutte in december 2022 bij zijn slavernij-excuses namens het kabinet met geen woord over de contractarbeiders. Nu erkent hij in de brief wél hun leed. ‘Gelokt door de belofte van een beter leven waren hun omstandigheden maar weinig beter dan die van de tot slaaf gemaakten voor de afschaffing van de slavernij.’
Historicus Radjinder Bhagwanbali staat als gepensioneerde nog steeds voor de klas en maakt zich hard voor erkenning van het leed van de Hindoestaanse contactarbeiders. © Frank Jansen
Historicus Radjinder Bhagwanbali, een van de initiatiefnemers, heeft een dubbel gevoel. ,,Wij willen geen vergelijking maken met de slavernij van de Afro-Surinamers, want dat is een ander fenomeen. Maar de regering gaat een stap verder en stelt dat contractarbeid net zo erg was als de periode van de slavernij. Dat is een erkenning.’’
Maar over de belangrijkste eis, excuses van de koning, zwijgt Rutte. De regering vindt dat het Herdenkingsjaar Slavernijverleden al ruimte biedt voor meer kennis en bewustzijn over onderbelichte delen, zoals de contractarbeiders.
Onvoldoende
De Hindoestaanse initiatiefnemers vinden de reactie op hun brief ‘onvoldoende’ en ‘schokkend’. In zijn toespraak vorig jaar maakte de koning alleen excuses voor de slavernijperiode. Daarna zei hij dat het ook een ‘belangrijke dag’ was voor de nazaten van de contractarbeiders. ‘Het feit dat u in een toespraak slechts terloops verwees naar de contractarbeiders in Suriname, zonder in te gaan op de gruwelijkheden waaraan zij werden blootgesteld, getuigt van een gebrek aan respect en empathie’, schrijven ze in een tegenreactie aan koning Willem-Alexander en Rutte.
Groep Hindoestaanse contractarbeiders uit India op een plantage in Suriname, rond 1900. © Rijksmuseum/Julius Muller
Ze eisen dat de koning op 5 juni, bij de jaarlijkse herdenking van de Hindoestaanse migratie bij het monument in Den Haag, alsnog publiekelijk excuses maakt. ‘Het gaat ons niet om geld.’
Sommige Hindoestanen staan kritisch tegenover de oproep. Historicus Chan Choenni vindt de term ‘substituutslaven’ niet gepast en waarschuwt voor ‘verdeeldheid en etnische polarisatie’ binnen de Surinaamse gemeenschap. Hij vindt dat de Hindoestanen juist het stigma van ‘koelie’ van zich hebben afgeschud en maatschappelijk succesvol zijn. ,,Zij hebben de kansen gepakt en zijn vooruitgekomen.’’
Keihard werken
Bhagwanbali vindt dat ‘flauwekul’. ,,Dat het Hindoestanen later gelukt is in Suriname te blijven en het goed te doen is dankzij de voorouders die niks hadden, maar met hun blote handen keihard hebben gewerkt om een beter leven te krijgen. Dat kwam niet door investeringen van de kolonisator.’’
Ze zijn het wel eens dat alleen al voor het bloedig neerslaan van de tientallen opstanden excuses op zijn plek zijn. Zo schoten in 1902 Nederlandse militairen op suikerplantage Mariënburg 24 contractarbeiders dood na een protest tegen uitbuiting en onrecht. Bhagwanbali: ,,Het gaat ons niet om geld. Maar als er fouten zijn gemaakt, moet de hoofdverantwoordelijke nu daarvoor excuses maken.’’
| algemeen dagblad | Door: Redactie
