Het kabinet wil Surinaamse vrijheidsstrijder Anton de Kom eren met een ‘ruiterlijk gebaar’
| trouw.nl | Door: Eric Brassem
De regering wil een ‘gebaar’ maken om recht te doen aan de nagedachtenis van de Surinaamse vrijheidsstrijder en schrijver Anton de Kom (1898-1945).
Er zijn straten en pleinen naar Anton de Kom vernoemd, in Amsterdam staat zijn standbeeld, en hij werd opgenomen in de laatste versie van de Canon van de Nederlandse geschiedenis. Maar de regering wil meer doen om de Surinaamse vrijheidsstrijder en auteur van het boek Wij slaven van Suriname te eren.
In 1933 werd De Kom als communistische agitator door de Nederlandse autoriteiten in een Surinaamse gevangenis gezet, en na drie maanden naar Nederland verbannen.
Minister Stef Blok (buitenlandse zaken) heeft vorige week al laten weten dat hij daar welwillend tegenover staat. Ook hij wil op ‘passende wijze bij De Koms nagedachtenis stilstaan’, en zal in overleg treden met de nog levende kinderen van De Kom over de nadere invulling van het gebaar. Hij denkt
De kinderen en nazaten van Anton de Kom, verenigd in de Stichting Anton de Kom, zijn blij met die toezegging. “Wij gaan het gesprek open in, en zijn in ieder geval blij dat er een dialoog ontstaat”, zegt voorzitter Carl Haarnack op de site van de stichting. “De Kom stond voor rechtvaardigheid en voor eerlijkheid en een andere relatie tussen Nederland en Suriname. Hij was niet de schurk waar hij wel voor is uitgemaakt.”
‘Een grote betekenis voor de Nederlandse samenleving’
Een extra gebaar is volgens Van Ojik nodig omdat De Kom als auteur en verzetsheld ‘grote betekenis heeft gehad voor de Nederlandse samenleving’. Dat is deels ook wel erkend: in 1982 werd De Kom postuum onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis, als erkenning van zijn verzetsactiviteiten: aan het eind van de Tweede Wereldoorlog bezweek De Kom in het Duitse concentratiekamp Neuengamme. Een petitie in 1988 voor eerherstel kreeg geen politiek vervolg.
Het werk van Anton de Kom kwam onlangs opnieuw in de belangstelling door de Black Lives Matter-beweging en het maatschappijbrede debat over racisme. Een heruitgave van diens boek Wij slaven van Suriname dat vorig jaar verscheen werd een bescheiden bestseller: 16.000 exemplaren gingen over de toonbank.
“Ik ben blij dat er überhaupt aandacht in de Kamer is voor De Kom”, zegt Mitchell Esajas, oprichter van kenniscentrum The Black Archives en schrijver van het voorwoord bij de heruitgave van De Koms boek. Voor het ‘gebaar’ waar de motie om vraagt heeft hij, naast een beurs voor Surinaamse studenten, nog wel een paar suggesties.
“Het huis van Anton de Kom in Paramaribo kan misschien met Nederlandse steun worden omgebouwd tot museum. De geschiedenisfaculteit aan de Anton de Kom Universiteit in Paramaribo kan ook wel wat steun gebruiken. En ik hoop dat er ook erkenning komt voor andere Surinamers die hebben geleden onder koloniale repressie.” Vakbondsman en journalist Louis Doedel en de communistische activist Otto Huiswoud verdienen ook een plek in het Nederlandse collectieve geheugen, vindt Esajas.
De motie vraagt niet expliciet om ‘excuses’, die ook volgens indiener Van Ojik juridische consequenties zouden kunnen hebben. “Wat voor de familie belangrijk is, is dat er eerherstel komt voor hun vader”, zegt Carl Haarnack namens de familie op de site. “Het is belangrijk dat de kinderen van De Kom van de minister horen: we hebben dat misschien niet gedaan zoals we dat hadden moeten doen.”
| trouw.nl | Door: Eric Brassem
