Hamas 'in shock' over dood Haniyeh

Ismail Haniyeh werd algemeen beschouwd als de leider van Hamas. (Foto: Reuters)

De leiding van de Palestijnse gewapende groep Hamas is in "een staat van shock" achtergelaten door de moord op haar politieke leider Ismail Haniyeh, hebben topfunctionarissen aan de BBC verteld. Hamas zegt dat Haniyeh (62) vroeg in de ochtend van woensdag in Iran werd gedood bij een Israëlische

aanval. Hij werd algemeen beschouwd als de leider van de groep en was sinds eind jaren 80 een prominent lid.Als hoofd van het politieke bureau in Qatar leidde Haniyeh de outreach van Hamas naar regionale overheden en was hij van cruciaal belang voor de alliantie met Teheran en haar proxygroepen in het Midden-Oosten.Hij werd al maanden gezocht door Israëlische functionarissen en de BBC heeft begrepen dat zijn beschermingsteam onlangs een voorgenomen reis naar Libanon had geblokkeerd vanwege veiligheidszorgen.Maar hij speelde een kleine rol in de militaire operaties van Hamas en voelde zich daardoor misschien vrijer om openlijker te opereren dan sommige van zijn collega's - wat blijkt uit de drie reizen die hij naar Iran heeft gemaakt sinds de aanslagen van 7 oktober in Israël.Vragen over de opvolging van Haniyeh kwamen al in beeld voor zijn dood. De grondwet van Hamas verbiedt dat een politiek bureauchef meer dan twee termijnen dient. Er zou in 2025 een nieuwe kandidaat worden gekozen.Maar zijn dood zou nu een interne strijd tussen concurrerende vleugels van de beweging kunnen versnellen.Haniyeh zelf werd door Arabische diplomaten algemeen gezien als een pragmatisch figuur vergeleken met anderen aan de top van Hamas - hij was degene die de politieke toenadering van de groep tot regionale overheden aanstuurde in tegenstelling tot de militante opties die Mohammed Deif en andere leiders prefereerden. Deif leidt de militaire vleugel van Hamas. Eerder deze maand zei Israël dat het Deif had aangevallen in dodelijke luchtaanvallen op Gaza, maar er is geen bevestiging dat hij is gedood.Een Hamas-functionaris vertelde de BBC: "Hamas is een idee, Hamas is een ideologie. En de moord op de leider zal Hamas niet veranderen, en zal Hamas niet dwingen zich over te geven of nog meer concessies te doen."Het suggereert een poging van sommige leiders om het idee van enige spanning binnen de beweging te verwerpen.Maar in werkelijkheid zou het dreigende opvolgingsproces lang en chaotisch kunnen zijn - gedefinieerd door rivaliteit tussen degenen die graag een onderhandelde oplossing voor de oorlog willen bereiken en extremistische elementen die nauwer verbonden zijn met Iran.CIA-directeur Bill Burns zei onlangs dat er spanningen zijn ontstaan ​​tussen enkele hoge Hamas-commandanten die de leiding van de groep hebben aangespoord om meer flexibiliteit te tonen in onderhandelingen en een gijzelings-staakt-het-vuren-deal te accepteren.Echter, woede over de dood van Haniyeh - en de moord in januari op zijn plaatsvervanger Saleh al-Arouri - zet de hardliners waarschijnlijk in koppositie.In de zomer van 2023 identificeerde een Hamas-functionaris Yahya Sinwar en al-Arouri als de twee belangrijkste kandidaten om Haniyeh te vervangen.Woensdag vertelden Hamas-functionarissen de BBC dat er nu drie waarschijnlijke kandidaten zijn en dat hun namen de komende dagen worden bekendgemaakt.De meest waarschijnlijke kandidaat is Sinwar. Hij is het hoofd van de groep in de Gazastrook en wordt gezien als het brein achter de aanslagen van 7 oktober in Israël, waarbij 1.200 mensen omkwamen en het aanhoudende conflict ontstond.Sinwar is de belangrijkste beslisser over hoe Hamas het aanhoudende conflict aanpakt en zou zich schuilhouden in het tunnelnetwerk van Hamas onder Gaza.Khaled Meshaal is een andere mogelijke kandidaat. Hij wordt algemeen gezien als een minder militante kandidaat dan Sinwar en was eerder hoofd van het politieke bureau. Hij heeft echter moeilijke relaties met Iran, nu de belangrijkste bondgenoot en leverancier van de militaire vleugel van Hamas.Tijdens het hoogtepunt van de Syrische burgeroorlog weigerde Meshaal, die toen in Damascus woonde, de door Iran gesteunde president Bashar al-Assad en zijn regime te steunen. Het falen dwong Hamas om hun politieke bureau te verplaatsen naar Qatar.De laatste potentiële kandidaat is Zaher Jabareen, die verantwoordelijk is voor Palestijnse gevangenen in Israëlische gevangenissen. Hij zou een belangrijke rol kunnen spelen in de lopende onderhandelingen over gevangenenruil met Israël.Hoe dan ook, de strijd zal vrijwel zeker lang duren.Onder normale omstandigheden wordt het politieke bureau van Hamas gekozen door de Shura-raad, waarvan de leden worden gekozen door lokale raadsgroepen. Het orgaan kiest vervolgens het politieke bureau van 15 personen, die een leider kiezen.Maar de leden van het politieke bureau zijn verspreid over het Midden-Oosten met vertegenwoordigers die in ballingschap leven in Turkije en Qatar, waardoor het moeilijk is om ze op korte termijn bijeen te brengen.Velen staan ​​ook op Israëlische opsporingslijsten - wat sommigen misschien terughoudend maakt om te reizen.Er blijven andere vragen rijzen over de reactie van Hamas op de dood van Haniyeh.In 2012 bij de dood van de plaatsvervangende leider van Hamas' militaire vleugel, Ahmed al-Jaabari, zag men Hamas reageren met raketvuur.Dus hoe Hamas reageert op de dood van Haniyeh zou kunnen aangeven hoeveel schade er is toegebracht aan zijn militaire infrastructuur na 10 maanden oorlog.Een Palestijnse functionaris merkte ook op dat zijn dood een diepgaande impact zou kunnen hebben op de lopende vredesonderhandelingen met Israël.Haniyeh, als het acceptabele gezicht van Hamas voor sommigen in de regio, werd gezien als de meest waarschijnlijke persoon om een ​​deal te kunnen bemiddelen vanwege zijn goede relaties met regionale diplomaten.