Begroting LNV: duidelijkheid voor de Nederlandse landbouw en natuur

Duidelijkheid en houvast voor boeren, tuinders en vissers. In het laatste begrotingsjaar van het huidige kabinet maakt het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) werk van een concreet perspectief voor de Nederlandse landbouw en natuur, zodat nieuwe kansen voor verduurzaming en ondernemerschap ontstaan. De begroting (2 miljard euro) heeft als doel om de landbouw en visserij staande te houden op een concurrerende en turbulente wereldmarkt, met hoge eisen aan verduurzaming, en moet tegelijkertijd het hoofd bieden aan de impact van onder meer de stikstofproblematiek, de Corona-crisis en onzekerheden omtrent de Brexit.

Minister Schouten: “Met de visie op kringlooplandbouw en de

uitwerking daarvan werken we aan duurzame productie van voedsel in verbinding met de natuur. De veranderingen waar we voor staan zijn ingrijpend en vragen veel van ons allen, in het bijzonder van boeren, tuinders en vissers. Het is cruciaal om in 2021 en de daaropvolgende jaren koers te houden: alleen dat biedt zekerheid en houvast”.

Sterkere positie boer

LNV maakt met een Ondernemersagenda werk van het stimuleren van ondernemerschap, belonen van publieke diensten, versterken van de marktmacht van boeren en het bevorderen van een gelijker speelveld. De omslag naar toekomstbestendige landbouw staat of valt met het gegeven dat de boer een eerlijke

en redelijke prijs krijgt voor het voedsel dat hij of zij produceert. In het najaar van 2020 stuurt het ministerie van LNV een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer om oneerlijke handelspraktijken te verbieden. Daarnaast presenteert de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een monitor die inzichtelijk maakt hoe de prijsvorming van een aantal producten zich in de voedselketen ontwikkelt en wat eventuele knelpunten zijn, bijvoorbeeld daar waar het gaat om het (niet) belonen van boeren die zich inspannen voor duurzaamheid. In 2021 start een commissie waar boeren terecht kunnen voor laagdrempelige geschilbeslechting.

Structurele stikstofaanpak

Het kabinet werkt het komende jaar, met minister Schouten als programmaminister, verder aan de opgave om de stikstofneerslag te verminderen en de natuur te herstellen en te versterken. Alleen dan komt er weer ruimte voor nieuwe en nodige economische ontwikkelingen. Het Rijk investeert de komende jaren in totaal meer dan 2 miljard euro in efficiënte bronmaatregelen in sectoren als de landbouw (meer weidegang, betere stallen, beter voer), industrie, mobiliteit en de bouw. Voor de landbouw komen er volgend jaar financiële regelingen en subsidies voor boeren die willen omschakelen naar meer duurzame (kringloop)landbouw en boeren die willen stoppen. Doel is dat in 2030 minimaal de helft van de stikstofgevoelige natuur in Natura 2000-gebieden een gezond stikstofniveau heeft en daarmee onder de zogenoemde kritische depositiewaarde komt. Streven is de structurele aanpak stikstof begin 2021 wettelijk te verankeren.

Versterken natuur

In het landelijk gebied neemt de biodiversiteit nog altijd af en is onverminderde inzet nodig om de stikstofneerslag terug te dringen. Voor het versterken en herstellen van natuur komt vanaf 2021 tot en met 2030 substantieel extra geld beschikbaar, oplopend tot jaarlijks 300 miljoen euro. Rijk en provincies geven met deze middelen uitvoering aan het gezamenlijke programma Natuur. Daarnaast wordt uit de Begrotingsreserve Stikstof 125 miljoen euro ingezet voor natuurherstelprojecten in natuurgebieden, zoals hydrologische maatregelen en het verwerven van ‘sleutelhectares’ om de robuustheid van natuurgebieden te vergroten.

Nationale Eiwitstrategie

Een onderdeel van de weg naar toekomstbestendige landbouw is de verkenning van LNV om de diervoedersector minder afhankelijk te maken van importstromen. Eind 2020 presenteert LNV daarom de Nationale Eiwitstrategie met als doel om eiwitrijke gewassen voor vee ook in Nederland en Europa te kunnen telen. Daarnaast zet LNV in op het verkrijgen van eiwit uit reststromen van verschillende bronnen zoals bietenblad, bierbostel, keukenafval en meer.

Ook de ontwikkeling van alternatieve eiwitbronnen voor menselijke consumptie is onderdeel van de Nationale Eiwitstrategie. Voorbeelden van lopende projecten zijn o.a. hoe je eiwitten kan winnen uit zeewier en mogelijkheden om plantaardige eiwitten te gebruiken als vleesvervanger.

Duurzame Europese landbouw

De Green Deal van de Europese Commissie – en in het bijzonder de Farm-to-Fork-strategie en de plannen voor biodiversiteit – bevestigen ook op Europees niveau het belang van verduurzaming van de voedselproductie en versterking van de natuur. Bij de uitwerking van deze Europese programma’s spant Nederland zich in voor helder en structureel beleid omtrent onder meer gewasbescherming, bodemgebruik en veredelingstechnieken, in lijn met onze nationale plannen, zoals ook bij de vorige week gepubliceerde contouren van het nieuwe mestbeleid. Daarmee versterken we de internationale uitgangspositie voor duurzaam ondernemende boeren in Nederland.

Naar verwachting treedt het nieuwe Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) op 1 januari 2023 in werking. De inzet van het kabinet is om het nieuwe GLB meer ondersteunend te maken aan innovatieve landbouw, die bijdraagt aan klimaatdoelstellingen, biodiversiteit en natuur- en landschapsbeheer. Nederland streeft in het nieuwe GLB naar een verschuiving van middelen voor inkomensondersteuning naar doelgerichte betalingen voor boeren die bijvoorbeeld bijdragen aan herstel van de biodiversiteit en reductie van emissies. De Nederlandse invulling van het GLB krijgt in 2021 vorm in het Nationaal Strategisch Plan dat elke EU-lidstaat moet opstellen.

De visserijsector staat aan de vooravond van grote veranderingen – de ruimte op de Noordzee is beperkt, de onzekerheden omtrent de Brexit zijn groot. Met de uitvoering van het Noordzeeakkoord en de kottervisie werkt LNV – samen met visserijorganisaties – aan een transitie naar betere verdienmodellen voor een kleinere en meer duurzame visserijvloot.

Verduurzaming veehouderij en dierenwelzijn

In 2021 ondersteunt LNV de uitvoering van de afspraken die vijf dierlijke sectoren (melkvee, varkens, pluimvee, kalveren en geiten) met elkaar hebben gemaakt over verduurzaming. Dit gebeurt met subsidies, het wegnemen van juridische belemmeringen en afspraken over het vergroten van de afzetmarkt voor duurzame producten.

Verbetering van het dierenwelzijn is onderdeel van deze verduurzaming. Vanuit Europa (Farm-to-Fork) wordt gewerkt aan nieuwe normen voor dierenwelzijn en diertransporten. Samen met de NVWA, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties onderzoekt LNV wat kwetsbaarheden in slachthuizen zijn, waar de afgelopen jaren meerdere incidenten speelden, en welke maatregelen nodig zijn voor betere borging van dierenwelzijn, voedselveiligheid en goed toezicht. LNV kijkt hierbij in het bijzonder naar verlaging van de toegestane slachtsnelheid.