‘De economie dreef op de slavernij’
Foto: Een kranslegging bij het Nationaal Monument Slavernijverleden tijdens de nationale herdenking van de afschaffing van de slavernij in het Oosterpark in Amsterdam, in 2017.Foto Remko de Waal/ANP
In het jaar 1770 was 5,2 procent van het Nederlandse bruto binnenlands product – en 10,36 procent van het bbp van de rijkste provincie Holland – op slavernij gebaseerd. Dat blijkt uit een vijf jaar durend onderzoeksproject waarvan de resultaten woensdag zijn gepubliceerd. Het is de eerste keer dat er een systematische analyse is gemaakt van de economische impact van de Atlantische slavernij. Tot nu toe was de communis opinio onder veel historici
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
dat impact van slavernij op de economie niet groot was.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/06/data46417318-9279cd.jpg)
Maar deze onderzoekers hebben niet alleen gekeken naar directe inkomsten uit de slavenhandel. Ook het geld dat verdiend is met door slaven geproduceerde goederen als koffie, suiker en tabak is meegerekend. Bovendien zijn de verdiensten van toeleveranciers in de berekening meegenomen.
Gedwongen arbeid
Het bbp bedroeg in 1770 ongeveer 440 miljoen gulden. De Nederlandse Republiek was in deze periode een van de meest ontwikkelde commerciële samenlevingen van Europa. In totaal vertegenwoordigde de
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
stroom goederen die in 1770 vanuit Amerikaanse koloniën Nederland bereikte 120.000 mensjaren aan gedwongen arbeid. De omvang van de slaveneconomie in dit jaar is goed vergelijkbaar met de decennia die daarop volgden, aldus de onderzoekers, waardoor het bbp-percentage representatief is voor het hele eind van de achttiende eeuw.
Historicus Pepijn Brandon, eerste auteur van het artikel dat woensdag verscheen in het Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis, noemt de omvang van de slaveneconomie „aanzienlijk, en zeker niet marginaal. Er is lang gedaan alsof de slavernij nauwelijks van belang was voor de Nederlandse economie. Dat kun je met deze cijfers niet meer volhouden. De op slavernij gebaseerde handel en bedrijvigheid was de kurk waarop de Nederlandse economie dreef in een periode waarin er in andere sectoren sprake was van stagnatie en achteruitgang. Veertig procent van de economische groei in de vier decennia tussen 1739 en 1779 hield verband met de slavernij.”
Niet de ‘Gouden Eeuw’
De onderzoekers concentreerden zich met reden op de achttiende eeuw, en niet op de als Gouden Eeuw bekend staande zeventiende eeuw, zegt Brandon. „De economie die draaide op de arbeid van tot slaaf gemaakten op plantages in Suriname en andere kolonies in de Amerika’s was veel groter in de achttiende eeuw, en bereikte rond 1770 een hoog niveau waarop ze decennia zou functioneren. De economische groei van de Gouden Eeuw komt voor een deel op conto van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), die voer op Azië. Zij waren ook betrokken bij slavenhandel en slavernij, maar dat valt buiten het bereik van ons onderzoek.”
Bron: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/06/25/economie-dreef-op-de-slavernij-a3965064
