Column: Weredlnieuws nader belicht
| starnieuws | Door: Redactie
Presidentserkiezingen in Türkiye waarschijnlijk naar 2e ronde
In Türkiye zijn zondag verkiezingen gehouden. Er vinden verkiezingen plaats voor het parlement en voor een president. Nu Suriname een nieuwe kieswet moet krijgen is het interessant na te gaan hoe het systeem in Türkiye werkt. De uitslag zal ook van invloed zijn op de verhoudingen in de wereld.
Aantal kiezersTürkiye telt
Kiesstelsel
Türkiye
De Nationale Assemblee in Türkiye telt 600 leden. De leden van de Nationale Assemblee worden gekozen via een landelijk evenredig stelsel. Een partij moet minstens 7% van het aantal stemmen halen om zetels te kunnen claimen. Partijen die minder dan die 7% (voorheen was het zelfs 10%) halen komen niet in het parlement. De presidentskandidaat die in de eerste ronde meer dan 50% van de stemmen haalt wordt direct gekozen. Indien dat niet het geval is komt er een tweede stemronde tussen de twee kandidaten met de meeste stemmen.
Positie van Türkiye in de wereld
Türkiye behoort tot een van de 20 rijkste landen in de wereld. Toch is de economie de laatste jaren slechter geworden. De koers in Türkiye is enorm gestegen, want in 2015 kreeg je 2720 Turkse lira voor een Amerikaanse dollar, maar in december 2022 was dat gestegen tot 18.638 lira. De inflatie is sinds 2018 behoorlijk, maar is in 2022 gestegen tot 85%. Turkije heeft ook een grote binnenlandse en buitenlandse schuld.
Türkiye ligt op de grens van Oost en West en met name van Europa en het Midden Oosten. In die zin vervult het geografisch letterlijk een brugfunctie. Maar ook politiek gezien vervult het die functie. Het land is lid van de NAVO (westelijk militair verbond), maar speelt ook een belangrijke rol in het Midden Oosten. Het is buurland van Syrië, waar al jaren een burgeroorlog gaande is, en heeft miljoenen vluchtelingen opgevangen. Ook is het buurland van Irak, waarmee het ook de nodige conflicten heeft m.n. met de Koerden die deels in Irak en deels in Türkiye wonen.
President ErdoganDe partij van president Recep Erdogan, de AKP (Justitie en Ontwikkelingspartij) werd in 2001 door hem opgericht. De AKP is al sinds 2003 aan de macht in Türkiye. Hij zelf is namens zijn partij eerst minister-president geweest en sinds 2014 president. Voordat Erdogan de AKP oprichtte was hij lid van de Islamitische Welvaartspartij. Türkiye is officieel sinds 1923 een seculaire staat, maar Erdogan heeft er wat meer Islamitische ingrediënten aan toegevoegd o.m. verbod om hoofddoeken te dragen in publieke functies. De afgelopen jaren is Erdogan autoritairder geworden in zijn optreden. Na een mislukte coup tegen hem in 2016 heeft hij zo een 100.000 ambtenaren en politieke functionarissen ontslagen en duizenden gevangen gezet. Erdogan heeft een vrij sterke relatie met president Putin van Rusland opgebouwd en neemt vaker anti-westerse standpunten in, waardoor zijn loyaliteit aan het westerse militaire pact (de NAVO) wordt betwijfeld. De toetreding van Turkije tot de Europese Unie wordt daardoor ook al jaren uitgesteld. Oppositie bundelt zich
President Erdogan heeft de vorige verkiezingen ruim gewonnen, mede omdat de oppositie verdeeld was. Dit keer heeft de meerderheid van de oppositiepartijen zich gebundeld en een gezamenlijke kandidaat naar voren geschoven, Kemal Kilicdaroglu; hij is econoom, ervaren ambtenaar in diverse functies en is ook parlementslid geweest. Deze strategie maakt dat Erdogan het nog moeilijk krijgt bij de verkiezingen. Hij heeft aangegeven dat hij de democratie meer ruimte zal geven door een aantal maatregelen van Erdogan terug te draaien.
De economische problemen werken in het nadeel van Erdogan en niet lang geleden is er een aardbeving geweest die aan 51.000 personen het leven heeft gekost. Daarbij bleek dat veel gebouwen slecht waren gebouwd, vanwege corruptie bij de bouw ter vermijding van de bouwvoorschriften. Erdogan heeft de laatste maanden geprobeerd om via populistische maatregelen meer kiezers achter zich te krijgen o.m. kunnen ambtenaren al op hun 46e met pensioen gaan, is het minimumloon al drie keer opgetrokken, en is de rente bij de banken -tegen alle adviezen in- verlaagd. Ook heeft Erdogan een groot deel van de media naar zich toegetrokken, waardoor hij een enorm goede pers krijgt.
Eerste resultaten laten nek aan nek race zienOfschoon het eindresultaat van de verkiezingen bij het schrijven van deze column nog niet binnen was, blijkt uit de eerste resultaten dat er wellicht een tweede ronde nodig is. Volgens het staatsnieuwsagentschap Anadolu, gebaseerd op bijna 98% van de getelde stemmen, kreeg Erdogan 49,34% van de stemmen en Kilicdaroglu 44,99%. Niet duidelijk is of de overzeese stemmen al geteld zijn, want die kunnen neigen richting Erdogan en hem mogelijk over de 50% heen tillen. Een derde kandidaat, Sinan Ogan, een Koerdische nationalist kreeg bijna 5% van de stemmen en die stemmen kunnen dus heel belangrijk worden in de tweede ronde. Hij was vroeger lid van de partij van Erdogan, maar vanwege diens antipathie tegen de Koerden kan Ogan weleens zijn stemmen aan de oppositie geven. Een vierde persoon die op het stembiljet staat (zie foto) had zich teruggetrokken. Kortom het wordt zeer spannend op 28 mei wanneer de tweede ronde plaatsvindt.Marten Schalkwijk
Politiek analist
| starnieuws | Door: Redactie
