Geschiedenisles in het jaar 2023
| starnieuws | Door: Redactie
In 1980 pleegde Bouterse c.s. een militaire staatsgreep, waarbij grondwet en rechtstaat om zeep werden geholpen. Hij was alleenheerser die over leven en dood besliste tot 1987, toen de democratie werd hersteld. In december 1982 werden onder zijn leiding vijftien weerloze mannen zonder vorm van proces vermoord. Het waren toen de ergste mensenrechtenschendingen sinds de slavernijperiode. De rechtsstaat bleef na 1987 mank lopen, omdat Bouterse achter de schermen de machtigste man bleef.
De daders van de Decembermoorden kwamen er bijna mee weg.Bouterse ging de politiek in en smeedde als eerste Surinaamse leider de meest multi-etnische partij samen. Hij was een charismatische, populaire man, die goed omging met iedereen.
In 2010 werd hij president van Suriname, ook bijzonder omdat hij bij verstek was veroordeeld voor drugshandel en bovendien werd verdacht van meervoudige moord. Hij drukte in 2012 een ‘zelfamnestiewet’ door om aan vervolging te ontsnappen, maar deze politieke inmenging in een lopend proces, werd later ongrondwettelijk verklaard. Iedereen die voor die wet stemde, verloor een beetje van zijn of haar integriteit. In 2016 beval Bouterse de Procureur Generaal om het moordproces stop te zetten. De PG weigerde.
Bouterse deed schouderophalend over het moordproces, maar hij was geen gedachteloos handelende man. Hij handelde - volgens vriend en vijand - als een schaakspeler: kalm, bewust en weloverwogen. In de loop van het proces ontpopte hij zich tot een vaderfiguur, vrolijk en zachtmoedig, geliefd bij de jeugd die blind was voor zijn andere kant. Zijn grootste bondgenoot was de laagopgeleide arme massa. Hij gaf graag geld aan de armen. Aan het eind van zijn decennium als president was Suriname vrijwel failliet.
Tijdens het decemberstrafproces waren er twee strijdige verhalen. Bouterse probeerde het verhaal om te buigen naar kolonialisme en gaf Nederland de schuld. Zijn volgelingen meenden dat elk leed telde, dat het decemberstrafproces zou moeten gaan over al het onrecht in Suriname; de hele geschiedenis hoorde in de beklaagdenbank. De moordzaak werd zo algemeen gemaakt dat er niets bijzonders meer aan was, alleen het algemene, waaraan iedereen schuldig was. De gedachte was: Bouterse had niet anders kunnen handelen dan hij deed, hij was onschuldig.
Maar de rechters lieten zich niet afleiden door dat rookgordijn. Ze keken alleen naar het delict waar het om draaide: de Decembermoorden, die vanuit elke denkbare hoek waren bekeken. Alleen dat en de wet telden. Het ging over de daden van Bouterse, niet over kolonialisme. Kolonialisme had de mannen niet vermoord. De meningen op straat interesseerden de rechters niet.
Het feitenrelaas van de aanklager was vol verschrikkingen. De vijftien mannen - van wie de meesten een prominente positie in het maatschappelijke leven hadden - werden midden in de nacht op brute wijze uit hun bed gelicht, moesten zich uitkleden tot op hun onderbroek, werden opgesloten in het Fort, en vervolgens zwaar mishandeld en aan flarden geschoten. Totale willekeur. De man die hiervoor verantwoordelijk werd gehouden, zag er niet uit als een koude moordenaar, maar als een gewoon mens. Het was niet voor iedereen gemakkelijk om zich hiermee te verzoenen.
Op de dag van het eindoordeel waren er lege stoelen in de kleine rechtszaal. Meneer Bouterse en zijn medeverdachten waren niet komen opdagen. Achter een lange bruine tafel op een verhoging zaten drie rechters met het publiek voor zich. Bouterse werd definitief veroordeeld, maar hij werd nog niet gevangen gezet. Hij was gevonnist, maar nog niet geveld.Twee dagen na het vonnis vroeg Bouterse uitstel van executie, omdat hij een gratieverzoek wilde indienen bij de president. Hoe deze geschiedenis verder afliep, bespreken we in de volgende les. De vraag was zeker: wat zijn zeer goede redenen om wel of geen gratie te verlenen?
Hoe het ook zij, 43 jaar na de staatsgreep stond de rechtsstaat weer stevig op Surinaamse bodem. De vijftien vermoorde mannen waren eindelijk begrepen, hun stem was gehoord, dankzij competente nabestaanden en advocaten en moedige aanklagers en rechters, die een einde maakten aan de straffeloosheid.
D. Balraadjsing| starnieuws | Door: Redactie
