Mavis Hofwijk krijgt prestigieus ‘Mes van Johannes van Dam’

‘Deze prijs is voor alle Surinamers’

Met haar cateringbedrijf ‘Surinaams Buffet Catering’ is Mavis Hofwijk (83) al ruim 35 jaar een ambassadeur voor de Surinaamse keuken in Nederland. Zaterdag won zij het ‘Mes van Johannes van Dam’. Deze prijs ontving zij voor haar culinaire prestatie, het ‘verspreiden’ van de Surinaamse keuken in Nederland en haar sociaal werk onder de jongeren. Haar bedrijf staat open voor scholieren, in het bijzonder kinderen met een beperking, aan wie ze workshops verzorgt. Maar ook studenten van de universiteit komen bij haar voor hun afstudeerprojecten.

Tekst Sharon SinghBeeld collectie Mavis Hofwijk

Sinds de jaren ’70 is Mavis Hofwijk

betrokken bij sociale projecten, waarvan ze sommige zelf heeft geïnitieerd. Ze vertelt dat in die tijd veel Surinamers in de Bijlmer kwamen wonen. De buurt was verpauperd. Wat er rondom de flats gebeurde was niet leuk om te zien, zegt ze. Alles werd kapot gemaakt: gebouwen werden besmeurd met graffiti. “En toen kwam ik op het idee om iets te gaan doen voor de Surinamers die hier kwamen, zodat ze iets om handen hadden, vooral de jeugd. Ik heb in bijna alle buurthuizen kookles gegeven.”

Hoewel zij er veel plezier aan beleefde, sprak het de mensen niet zo aan. “Ik wilde ze laten zien, dat het hier anders is dan in Suriname en vooral hoe je je moet aanpassen.” Toen al was haar missie om Surinamers te helpen om te aarden in een andere samenleving. In plaats van nutteloos rond te dolen, wilde ze de jeugd tools aanbieden, zodat ze iets anders te doen hadden. Ze benaderde dan ook verschillende beheerders van buurthuizen om jongeren op leeftijd en geslacht te selecteren voor het volgen van gratis zwemtrainingen. Daar is er helaas geen gehoor aan gegeven. Hofwijk is jaren zweminstructrice geweest en wilde samen met haar echtgenoot zwemlessen verzorgen, zodat de jongeren wat anders te doen hadden. Echter bleven de kansen onbenut.

“Ja hoor, alles is tegenwoordig in Nederland verkrijgbaar en soms zijn de producten zelfs mooier dan die uit land van herkomst, Suriname dus”

Catering

Ze woont al bijkans vijftig jaar in Nederland. In de jaren ’80 kwam ‘Surinaams Buffet Catering’ van de grond. Zij moest invulling geven aan de term ‘catering’. “Ik wilde me alvast gaan inschrijven bij de Kamer van Koophandel in Nederland. Ik had enkele plannen en bedrijfsideeën op papier gezet en ging dus naar het bureau. Alles werd doorgehaald door de mevrouw, behalve catering.” Dit woord had niet zo een grote betekenis, legt de kokkin uit. De grootste bedrijven wisten niet hoe ze dat moesten invullen. “En ik zei toen: ‘Doe dat maar als ik maar ingeschreven ben.’”

Hofwijk bezocht enkele vrouwenorganisaties om te kijken hoe het reilt en zeilt in de maatschappij. “Je moet eerst goed je huiswerk maken, voordat je begint.” Vandaag de dag is zij een begrip, niet alleen onder de Surinamers, ook de Nederlanders hebben de smaak goed te pakken gehad. “Weet je dat sommige Nederlanders meer peper eten dan Surinamers?” Onder hen zitten ook bekende Nederlanders, zoals de vroegere Amsterdamse burgemeester Job Cohen.

Toenmalig prins (nu koning) Willem Alexander heeft haar via de koster van een kerk in de Bijlmer een compliment gegeven. “Dat is jaren geleden; ik wist niet eens dat hij hier op werkbezoek was. Later bedankte hij voor de lekkere broodjes.” Hofwijk vertelde dat ze toen broodje bakkeljauw en pom had gemaakt. Haar culinaire kennis heeft ze als jong meisje in Suriname opgedaan. Vooral haar tante en zus hebben hieraan bijgedragen.

Prijs

Het krijgen van het Mes van Johannes van Dam is een bekroning op haar harde werken. Deze prijs draag ik op aan alle Surinamers, meent de keukenkoningin. “Hoger kan je niet gaan hè! Ik hoop dat het voor alle Surinamers iets zal betekenen. Ik heb het niet voor niets zoveel jaren volgehouden. Men kan hieruit leren. Je houding en motivatie kunnen je ver brengen.”

Het Mes van Johannes van Dam is een internationale oeuvreprijs die wordt uitgereikt aan iemand die zich buitengewoon verdienstelijk heeft gemaakt voor de verspreiding van de kennis van de internationale gastronomie. De prijs is vernoemd naar Johannes van Dam, culinair journalist, kookboeken verzamelaar en oprichter van de Stichting Gastronomische Bibliotheek. Hij bezocht nooit een restaurant zonder zijn inklapbare, vlijmscherpe Laguiole Rossignol-mes. Dit uit onvrede over de gebruikte gekartelde restaurantmessen, die ongeschikt zou zijn om vlees te snijden.

Ondanks haar leeftijd heeft Hofwijk nog altijd een druk leven. Inkopen doet ze nog altijd, met haar rollator omdat ze last heeft van naar rechterknie. Los daarvan is ze kerngezond. Elke dag is ze in het cateringbedrijf en werkt door volgens de normale werkuren. Tijdens het gesprek wordt ze af en toe afgeleid door een medewerkster, want ze moet of even proeven of kijken naar de kleur of consistentie van een product. “Ik heb het druk, maar ik zou het niet anders hebben gewild, omdat ik er niet zonder kan.” Haar fitheid zal waarschijnlijk komen door het eten van veel bittere groenten, sardien en veel zuur. “Ja hoor, alles is tegenwoordig in Nederland verkrijgbaar en soms zijn de producten zelfs mooier dan die uit land van herkomst, Suriname dus.”

Zweminstructrice

Hofwijk vertelt dat ze in 1961 uit pure nieuwsgierigheid naar Nederland is gegaan. Ze heeft wat kantoorbanen daar gehad. Ze heeft ook op het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid gewerkt in Den Haag. In 1963 had ze bij Zwembad Parima gesolliciteerd als zweminstructeur. Volgens de toenmalige leidinggevende had ze dat niet eens hoeven te doen. Zij kreeg de job vrijwel meteen. Ze werd later door enkele toppers van de bauxietmaatschappij Suralco benaderd om in Moengo te gaan werken bij een zwembad in aanbouw.

“Er waren niet genoeg vliegtuigen om Surinamers hier naartoe te brengen. Iedereen kwam deze kant op en toen dachten we, we gaan niet terug”

Hofwijk twijfelde of ze geschikt zou zijn voor het uitoefenen van dat beroep; ze is slechts zweminstructeur en is nooit beheerder geweest, stelt ze. Met haar opgedane ervaring in Nederland moet het wel lukken, wierpen de stafleden op. Voordat ze naar Moengo vertrok, trouwde ze. Haar echtgenoot volgde een spoedcursus zweminstructeur, waardoor hij haar kon bijstaan. In december 1964 werd het zwembad geopend in Moengo. “Ik ben er vijf jaar gebleven. Ik ben naar Nederland teruggekomen voor een training, omdat er veel te doen was in Moengo op sportgebied en ik wilde van deze hoofdplaats een sportstad maken.”

Terwijl ze in Nederland was hoorde ze dat Suriname onafhankelijk zou worden. “Er waren niet genoeg vliegtuigen om Surinamers hier naartoe te brengen. Iedereen kwam deze kant op en toen dachten we, we gaan niet terug. Als Suriname leeg loopt, valt er dan ook niets te doen daar.”

In die vijf jaren dat ze scholieren het zwemmen heeft aangeleerd, hebben verschillende pupillen meegedaan aan de wedstrijden in de stad en wonnen ze verschillende prijzen. Die droom om het talent verder te ontplooien is niet gelukt. Hoe het verder met de plek staat? “Je hoort natuurlijk van alles en dus ben ik zelf een keertje gaan kijken toen ik in Suriname op vakantie was.”. Haar hart bloedde. “Het zat me niet lekker wat ik daar aantrof. Helemaal verwaarloosd. Alles is afgebroken, alleen de kuip was er nog.” Intussen is de bauxietmaatschappij Suralco weg uit Suriname en de hoop dat de plek weer zal worden opgeknapt is een illusie.

Projecten

Hofwijk is constant bezig met jongeren; haar missie is om ze tools aan te reiken, waardoor ze betere overlevingskansen kunnen hebben. “Ik heb jarenlang scholieren met een beperking over de vloer gehad. Workshops heb ik ook aan kinderen van de weekendscholen verzorgd.” Het is niet alleen daarbij gebleven; Ze werd ook door studenten van de universiteit benaderd om mee te mogen draaien in haar cateringbedrijf.

Die belevenissen zullen voor eeuwig in haar hersenen gegrift blijven. Zo haalt ze een project aan van een Japanse student die met haar dochter Candice Hofwijk de straat opging opzoek naar Chinese kruiden en ingrediënten. “Dat is een mooi project geworden. Ze zijn drie weken bezig geweest, met het zoeken van de ingrediënten en hoe die in Surinaamse gerechten verwerkt worden.”

Een ander mooi project is met een Duitse student, uit Frankfurt, die op de Rietveld Academie studeerde. Voor haar afstudeerprogramma wilde ze twee gerechten door elkaar hebben en kijken of het nog eetbaar was. “Nou we hebben voor pom en boerenkoolstamppot gekozen. Ik heb beide gerechten klaargemaakt: pom, rijst en gestoofde kip en boerenkoolstamppot met worst.” Vervolgens werden die twee gerechten door elkaar gehaald. En het eindresultaat? “Mensen stonden in de rij om de mix te proeven. Het was een succes. Ze vonden dat het gerecht op de kaart moest.” Het aanbod van ‘Surinaams Buffet Catering’ is zeer divers. Roti, bami, moksi aleysi; er is voor ieder wat wils. Ook wat snacks betreft zijn alle keukens uit Suriname goed vertegenwoordigd.